ยาต้านไวรัส HIV แบบป้องกันและฉุกเฉิน คืออะไร รับได้ที่ไหน
ก่อนที่เราจะทำความรู้จักกับ ยาต้านไวรัส HIV ประเภทต่าง ๆ เราควรทำความเข้าใจเกี่ยวกับตัวเชื้อก่อน เนื่องจากหลาย ๆ คนมักมีความเชื่อฝังใจว่า เมื่อมีเชื้อ HIV คือเป็นเอดส์ แท้จริงแล้ว HIV กับ AIDS ต่างกันอย่างไร มาศึกษาเรื่องนี้ด้วยกันครับ
HIV (Human immunodeficiency virus) เป็นไวรัสในกลุ่ม เรโทรไวรัส (retrovirus) เป็นสาเหตุของโรคภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องซึ่งจะทำให้ระบบภูมิต้านทานล้มเหลว และทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนหรือที่คนไทยพูดติดปากกันว่า “โรคเอดส์” (AIDs acquired immune deficiency syndrome) เชื้อเอชไอวีสามารถติดต่อได้ทาง เลือด อสุจิ สารคัดหลั่งในช่องคลอด หรือน้ำนม
ซึ่งเชื้อ HIV สามารถอยู่ได้ทั้งในสภาพอิสระ และอยู่ในเซลล์เม็ดเลือดขาว สาเหตุใหญ่ของการแพร่กระจายเชื้อ คือ การมีเพศสัมพันธ์โดยที่ไม่ได้ป้องกัน เข็มฉีดยาที่ปนเปื้อน การติดเชื้อจากแม่สู่ลูกผ่านทางการให้น้ำนม เลือดที่ปนเปื้อนเชื้อไวรัสเอชไอวีจากการบริจาคเลือด
อ่านข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับเชื้อ HIV :
AIDs (AIDs acquired immune deficiency syndrome) เป็นระยะสุดท้ายของ HIV infection เป็นระยะภูมิคุ้มกันของร่างกายถูกทำลายจนไม่สามารถต่อสู้กับเชื้อโรคต่างๆได้ทำให้เกิดการติดเชื้อโรคต่าง ๆ มากมายหรือที่เรียกว่า เชื้อฉวยโอกาส (opportunistic infection)
อ่านข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับโรคเอดส์ : ข้อมูล โรคเอดส์ (AIDS) คืออะไร สาเหตุ อาการ วิธีรักษา การป้องกัน
ยาต้านไวรัส HIV คืออะไร
ยาต้านไวรัสคือยาที่ใช้เพื่อลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ HIV มีการใช้ใน 2 ลักษณะ ทั้งในช่วงก่อนหรือหลังจากการสัมผัสเชื้อ HIV สำหรับยาที่รับประทานเพื่อลดความเสี่ยงก่อนการติดเชื้อนั้น เรียกว่ายา PrEP ซึ่งย่อมาจาก Pre-Exposure Prophylaxis (ยาต้านก่อนเสี่ยง) และยาที่รับประทานเพื่อลดความเสี่ยงในการติดเชื้อหลังจากสัมผัสเชื้อนั้น เรียกว่ายา PEP โดยย่อมาจาก Post -Exposure Prophylaxis (ยาต้านฉุกเฉิน)
ยาต้านไวรัสเอชไอวีเป็นยาที่ออกฤทธิ์ยับยั้งหรือต้านการแบ่งตัวของเชื้อเอชไอวี ช่วยป้องกันไม่ให้เชื้อไวรัสเข้าไปทำลายเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด T-cell มีประสิทธิภาพในการป้องกันการติดเชื้อได้สูงสุดถึง 99% หากมีการใช้อย่างถูกวิธี
Exposure prophylaxis เป็นยาที่ทานเพื่อป้องกันการติดเชื้อ HIV เท่านั้น ไม่ได้รวมถึงโรคอื่น โดยก่อนการรับยาต้องมีการประเมินความเสี่ยงจากประวัติของคนไข้ว่าตรงตามเงื่อนไขการรับยาหรือไม่ ประกอบกับการตรวจเลือดตามมาตรฐานสากล(คนไข้ที่จะรับยาจะต้องมีผล HIV เป็นลบ) และยาในกลุ่มนี้ต้องพิจารณาจ่ายโดยแพทย์เท่านั้น
ประเภทของยาต้านหรือยารักษา HIV
ประเภทของยาต้าน ยารักษา HIV หรือที่เรียกว่ายา Antiretroviral (ARV) นั้น ถูกแบ่งได้ตามกลไกการทำงาน โดยมีรายละเอียดดังต่อไปนี้
- Nucleoside Reverse Transcriptase Inhibitors (NRTIs) มีกลไกลการยับยั้งการทำงานของ Reverse transcriptase ซึ่งเป็นenzymeที่ไว้เปลี่ยน RNA ของเชื้อเป็น DNA เพื่อใช้ในการเข้าสู่ host cell ซึ่งส่งผลทำให้การเชื่อมต่อสารพันธุกรรมของเชื้อหยุดลง เชื้อไวรัสจึงไม่สามารถเพิ่มจำนวนต่อไปได้ ยาในกลุ่มนี้ เช่น Tenofovir disoproxil fumarate (TDF), Emtricitabine (FTC) เป็นต้น
- Non-Nucleoside Reverse Transcriptase Inhibitor (NNRTIs) กลไกของยากลุ่มนี้จะยับยั้งการทำงานของ Reverse transcriptase เช่นเดียวกับยากลุ่ม NRTIs เช่น Efavirenz (EFV), Rilpivirine (RVP)
- Integrase inhibitor strand transfer inhibitor (INSTs) ยับยั้งกระบวนการ integration โดยในยากลุ่มนี้จะยับยั้งการทำงานของ integrase ของเชื้อที่ใช้ในการเชื่อมสาย DNA ของตัวเชื้อเข้ากับ host cell ยาในกลุ่มนี้ เช่น Dolutegravir (DTG), Bictegravir (BIC)
- Protease Inhibitors (PIs) รบกวนการทำงานของ Protease ซึ่งทำให้เชื้อไม่สามารถรวมโปรตีนเพื่อสร้างเซลล์ใหม่ได้ ยาในกลุ่มนี้เช่น Lopinavir+Ritonavir (LPV/r)
ยาต้านไวรัส ที่ใช้ทานเพื่อป้องกันการติดเชื้อ HIV มีอะไรบ้าง
ยาในกลุ่มนี้สามารถแยกได้เป็น 2 ประเภทอย่างที่กล่าวมาแล้วข้างต้น ดังนี้
Pre-exposure prophylaxis (PrEP)
Pre-exposure prophylaxis (PrEP) การตรวจเลือดก่อนรับยาต้องใช้ผลตรวจดังต่อไปนี้ Anti-HIV ไวรัสตับอักเสบบี และการทำงานของไต หากเป็นครั้งแรกที่คนไข้มารับยา PrEP แพทย์จะจ่ายาให้ไปใช้สำหรับ 1 เดือนก่อน และจะนัดมาตรวจ Anti-HIV
อย่างไรก็ตามหากเป็นไปได้ถึงแม้ว่าจะใช้ยา PrEP แล้วก็ตามการใช้ถุงยางอนามัยร่วมด้วยก็จะเป็นการ double protection ที่จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการป้องกัน HIV รวมถึงโรคอื่นๆได้ด้วย และยา PrEP สามารถทานได้อย่างต่อเนื่องโดยไม่ทำให้เกิดอันตรายและผลข้างเคียงในระยะยาว แต่ต้องอยู่ในความดูแลของแพทย์
โดยผู้ที่ทานยา PrEP อย่างต่อเนื่องควรมีการนัดตรวจติดตามผลเลือดกับแพทย์ทุกๆ 3 เดือน
Post exposure prophylaxis (PEP)
Post exposure prophylaxis (PEP) ยาต้านฉุกเฉิน หรือยาต้าน HIV ที่ทานหลังจากมีความเสี่ยงที่จะได้รับเชื้อมา โดยยาที่ใช้ในกลุ่มนี้เป็นประเภท Nucleoside Reverse Transcriptase Inhibitors (NRTIs) Non-Nucleoside Reverse Transcriptase Inhibitor (NNRTIs) Integrase inhibitor strand transfer inhibitor (INSTs) และ Protease inhibitor(PIs) ขึ้นกับแพทย์จะพิจารณา ยากลุ่มนี้จะมีเงื่อนไขที่มากกว่าและรัดกุมกว่าการรับยา PrEP โดยยา PEP ต้องรับภายใน 72 ชม.
หลังจากได้รับความเสี่ยงเท่านั้น ถ้าเวลาเกินไปมากกว่า 72ชม. การใช้ยา PEP จะแทบไม่เกิดประโยชน์ในการป้องกันการติดเชื้อ HIV ผู้รับยาต้องมีการตรวจเลือดดังต่อไปนี้ก่อนการรับยา: Anti-HIV, ไวรัสตับอักเสบบี ไวรัสตับอักเสบซี ซิฟิลิส ค่าการทำงานของไต และค่าเอนไซม์ตับ โดยยา PEP จะต้องทานทั้งสิ้น 28 วัน
โดยหลังทานยาครบตามที่แพทย์กำหนดจะต้องมีการตรวจ Anti-HIV ซ้ำ การรับยา PEP สามารถรับได้มากกว่า 1 ครั้งและสามารถรับซ้ำได้ในทุก ๆ ครั้งที่มีความเสี่ยงเกิดขึ้น การใช้ยา PEP ไม่ได้ทำให้เกิดการดื้อยาแต่อย่างใด
ใครบ้างควรรับยาต้านไวรัส HIV
ใครบ้างที่ควรได้รับยาต้านไวรัส HIV ทาง Safe Clinic จะแบ่งออกเป็น 2 กรณีหลัก ๆ คือการรับยาที่รับประทานเพื่อลดความเสี่ยงก่อนการติดเชื้อนั้น มีชื่อว่า PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis)หรือ ยาต้านก่อนเสี่ยง และการรับยาที่รับประทานเพื่อลดความเสี่ยงในการติดเชื้อหลังจากสัมผัสเชื้อนั้น เรียกว่า PEP (Post -Exposure Prophylaxis) หรือยาต้านฉุกเฉิน
ใครบ้างควรได้รับ PrEP
- ผู้ที่มีเพศสัมพันธ์กับคู่นอนที่ไม่ทราบผลเลือดและมีการเปลี่ยนคู่นอนบ่อย
- ผู้ที่คู่นอนเป็นผู้ติดเชื้อ HIV (ยาควรได้รับการพิจารณาจ่ายโดยแพทย์)
ใครบ้างควรได้รับ PEP
- ผู้ที่มีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ป้องกัน ถูกข่มขืน หรือ มีการป้องกันแต่มีอุบัติเหตุเกิดขึ้นระหว่างมีเพศสัมพันธ์เช่น ถุงยางหลุด ถุงยางฉีกขาด ฯลฯ
- ผู้ที่มีเพศสัมพันธ์ หรือ สัมผัสเลือด หรือ ได้รับสารคัดหลั่งจากผู้ติดเชื้อ HIV
- บุคคลากรทางการแพทย์ที่เกิดอุบัติเหตุ มีดบาด เข็มตำในโรงพยาบาลจากการทำหัตถการให้คนไข้
ข้อควรรู้ก่อนรับยาต้าน HIV
- กรณีของยา PEP หรือยาต้านฉุกเฉิน ที่มีความเสี่ยงเกิดขึ้นเกิน 72 ชม. มาแล้วไม่จำเป็นต้องรับยา แต่ควรมาตรวจเลือดหลังจากผ่านไปอย่างน้อย 14-21 วันหลังจากวันที่มีความเสี่ยง
- ผู้ที่ต้องการรับยาแต่อยู่ระหว่างการตั้งครรภ์หรือให้นมบุตรต้องแจ้งให้แพทย์ทราบทุกครั้ง เพราะมีผลต่อการเลือกสูตรยาที่จะใช้
ยาต้านไวรัส HIV รับได้ที่ไหน
การรับยาต้าน ผู้รับบริการสามารถเข้ารับบริการได้ตามสถานบริการของรัฐ เอกชน หรือคลินิกเฉพาะทางที่มีแพทย์ประจำ เนื่องจากการรับยาต้องอยู่ภายใต้คำสั่งของแพทย์ และจำเป็นจะต้องมีการตรวจเลือดทุกครั้งที่รับยา เพื่อความปลอดภัย และลดผลข้างเคียงที่อาจจะตามมาได้หลังจากการรับยา
ยาต้านไวรัส HIV ราคา
ราคาของยาแต่ละตัวจะมีความแตกต่างกันจากฐานการผลิตและผลข้างเคียงของยา กลุ่มยาที่ราคาต่ำมักมีผลข้างเคียงมากกว่ายาที่ราคาสูง
| รายการ | ราคา |
| PEP (30 tablets) | 2,500 – 18,200 |
| PreP (30 tablets) | 1,000 – 3,200 |
| PEP lab test | 3,000 |
| PreP lab test | 2,000 |
ราคายาต้านไวรัส HIV ทั้ง 2 รูปแบบคือ PrEP และ PEP มีหลายราคาขึ้นอยู่กับชนิดของยา จำนวนบรรจุ ซึ่งราคาเฉลี่ยอยู่ที่ 1,000-3,500 บาท ทั้งนี้ก่อนรับยา จำเป็นต้องพบแพทย์ปรึกษาและทำการเจาะเลือด เพื่อเช็คผลเลือดหาเชื้อ HIV จึงจะมีค่าใช้จ่ายในส่วนนี้ร่วมด้วยในครั้งแรก โดยสามารถดูราคาของยาที่ Bangkok Safe Clinic ได้ที่นี่ ราคายาต้านไวรัส HIV
ยาต้านไวรัส HIV ต้องทานตอนไหน และการปฏิบัติตัวหลังทานยาต้าน
การทานยาต้านแต่ละตัวนั้นมีความแตกต่างกันตามกลุ่มของยา โดยแพทย์จะเป็นผู้แนะนำให้ให้คำปรึกษาในการรับยาพิจารณาจากผลการตรวจเลือดทางห้องปฏิบัติการว่าผู้ป่วยเหมาะสมกับยาสูตรใดชนิดใด ซึ่งต้องใช้ตัวยาด้วยกัน 3 ชนิด เรียกว่า Highly Active Antiretroviral Therapy (HAART) จะช่วยให้ผลการรักษาดี ลดการเกิดเชื้อดื้อยา อัตราการป่วยจากภาวะแทรกซ้อนและอัตราการเสียชีวิตลดลงได้อย่างมาก
ถึงแม้ปัจจุบันจะยังไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้แต่ก็ช่วยให้ผู้ป่วยได้ใช้ชีวิตในสังคมได้อย่างปกติสุข ดังนั้นผู้ป่วยควรให้ความสำคัญกับการรับประทานยา ตามที่แพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด
วิธีรับประทานยา
- รับประทานยาตามที่แพทย์กำหนด ทุกมื้อ และทุกวันเลยเดิม ไม่เปลี่ยนแปลงเวลาด้วยตนเอง ยาที่แนะนำให้กินพร้อมอาหารหรือหลังอาหาร ทันทีเพื่อการดูดซึมยาอย่างมีประสิทธิภาพ ได้แก่
RPV, ATV, DRV และ EVG/COBI- กรณีกินยาในกลุ่ม integrase inhibitor ควรตรวจสอบการกินวิตามินหรือยาที่มีส่วนประกอบของแมกนีเซียม อลูมิเนียม เหล็ก แคลเซียมและสังกะสี
- ยาที่ห้ามให้ร่วมกับ RPV เช่น ยาลดกรด โดยเฉพาะยากลุ่ม PPI ถ้าจำเป็นต้องใช้ยาลดกรดให้ใช้ ranitidine ตามเวลาที่กำหนด
- ยาที่แนะนำให้กินก่อนนอนและท้องว่างเพื่อลดผลข้างเคียงยา ได้แก่ EFV
- ไม่ควรเปลี่ยนยา เพิ่มหรือลดขนาดยาด้วยตนเอง ควรปรึกษาแพทย์ เพื่อค้นหาปัญหาและแนวทางการรักษาใหม่ที่เหมาะสม
- หากจะใช้ยาอื่นนอกเหนือที่แพทย์สั่ง ควรปรึกษาแพทย์และเภสัชกรก่อนทุกครั้ง
- ควรรับประทานยาอย่างสม่ำเสมอ หากหยุดยาระยะหนึ่งแล้วมารับประทานต้องแจ้งให้แก่แพทย์ผู้รักษาทราบ เพราะอาจทำให้เกิดเชื้อดื้อยา และภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ยากต่อการรักษามากยิ่งขึ้น
- ในระหว่างที่รับยาต้าน HIV ควรงดการมีเพศสัมพันธ์ไปจนกว่าจะทานยาครบตามกำหนดที่แพทย์สั่ง หากหลีกเลี่ยงไม่ได้ก็ควรใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้ง เพื่อป้องการการรับเชื้อเข้าสู่ร่างกายเพิ่ม และยาอาจจะไม่มีประสิทธิภาพมากพอที่จะช่วยในการกำจัดเชื้อ
ยาต้านไวรัส HIV กับผลข้างเคียง
ปัจจุบัน ยาต้านไวรัส HIV ทั้ง 2 ประเภทคือ PrEP (ยาต้านก่อนเสี่ยง) และ PEP (ยาต้านฉุกเฉิน) มีการพัฒนาสูตรการรักษาอย่างต่อเนื่อง จึงมีความปลอดภัยสูง
แต่อาจพบอาการข้างเคียงของยาต้านไวรัส บ้างในบางรายเช่น รู้สึก อ่อนเพลีย คลื่นไส้ วิงเวียนศีรษะ แต่อาการเหล่านี้จะสามารถหายไปได้เองประมาณ 1 สัปดาห์ หลังจากที่เริ่มรับประทาน โดยจากสถิติแล้ว ผลข้างเคียงมีได้ดังนี้
- Diarrhea (ท้องเสีย) 21-25%
- Dizziness (เวียนศรีษะ) 21-25%
- Headache (ปวดศีรษะ) 21-25%
- Insomnia (นอนไม่หลับ) 25-25%
- Rash (ผื่น) 21-25%
- Asthenia (อ่อนแอ) 26-20%
- Nausea (คลื่นไส้) 16-20%
- Rhinitis (โรคจมูกอักเสบ) 16-20%
- Abdominal pain (ปวดท้อง) 11-15%
- Paresthesia (อาการชาในระบบประสาท) 11-15%
และหากรับประทานยาต้านไวรัสเป็นเวลา 6 เดือน ขึ้นไปแพทย์แนะนำให้ตรวจค่าการทำงานของตับและการทำงานของไตเนื่องจากยาต้านไวรัสส่งผลต่อการทำงานของตับและไต
ต้องทานยาต้านไวรัส HIV ไปตลอดไหม
สำหรับการใช้ยาเพื่อป้องกันการติดเชื้อ HIV นั้น มีการใช้ใน 2 ลักษณะ นั่นคือ การใช้ยาเพื่อป้องกันก่อนการสัมผัสโรค (PrEP หรือยาต้านก่อนเสี่ยง) และการใช้ยาเพื่อป้องกันหลังสัมผัสโรค (PEP หรือยาต้านฉุกเฉิน) ซึ่งมีระยะเวลาในการใช้ยาแตกต่างกันดังนี้
การใช้ยาเพื่อป้องกันก่อนการสัมผัสโรค (pre-exposure prophylaxis; PrEP)
การใช้ยาเพื่อป้องกันก่อนการสัมผัสโรค (pre-exposure prophylaxis; PrEP) หรือยาต้านก่อนเสี่ยงนั้น ผู้ป่วยต้องจะรับประทานยาติดต่อกันทุกวันตลอดช่วงที่ยังมีความเสี่ยงอยู่ และการใช้ยาในลักษณะนี้จะต้องอยู่ในความดูแลของแพทย์ โดยผู้ป่วยจำเป็นต้องได้รับการตรวจเลือดก่อนเริ่มยาว่าตนไม่มีเชื้อ HIV อยู่ก่อนแล้ว ทานยา PrEP อย่างไร: มี 2 ทางหลัก ๆ ที่ใช้กันในปัจจุบัน
- Daily: ต้องกินต่อเนื่องอย่างน้อย 7 วันก่อนที่มีความเสี่ยงในการรับเชื้อ HIV และกินยาอย่างสม่ำเสมอเป็นประจำทุกวันและเมื่อจะหยุดกินยาให้หยุดกินหลังจากมีความเสี่ยงครั้งสุดท้ายไปแล้วนาน 7 วัน
- On Demand: วิธีนี้ เหมาะสำหรับการมีเพศสัมพันธ์ทางทวารหนักเท่านั้น โดยรับประทาน PrEP 2 เม็ด 2-24 ชั่วโมงก่อนมีเพศสัมพันธ์ หลังจากนั้นรับประทานPrEP 1 เม็ด ทุกวัน เป็นเวลา 2 วันหลังจากเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้ป้องกันล่าสุด เราจึงมีอีกชื่อให้กับวิธีทาน PrEP แบบนี้ว่า 2-1-1
การใช้ยาเพื่อป้องกันก่อนการสัมผัสโรค (pre-exposure prophylaxis; PrEP)
การใช้ยาเพื่อป้องกันหลังสัมผัสโรค (post-exposure prophylaxis; PEP) หรือที่เรียกว่ายาต้านฉุกเฉิน เป็นยาฉุกเฉินในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี ที่จำเป็นต้องรับประทานทันที หรือให้เร็วที่สุดหลังมีความเสี่ยงที่จะติดเชื้อเอชไอวี โดยต้องกินภายใน 72 ชั่วโมง ยิ่งเร็วยิ่งดี ยาจะยิ่งมีประสิทธิภาพในการป้องกันการติดเชื้อได้สูงยิ่งขึ้น
โดยจะสร้างระบบภูมิคุ้มกันป้องกันไวรัส ก่อนที่เชื้อ HIV จะแพร่ในร่างกาย ป้องกันการติดเชื้อได้กว่า 80% เลยทีเดียว ต้องรับประทานติดต่อกันนาน 28 วันให้ตรงเวลาเดิมทุกวัน และต้องมีการตรวจเลือดเพื่อดูผลการป้องกันหลังจากครบ 28 วันแล้วด้วย
ทั้งนี้ทั้งนั้น เมื่อรับประทานยาครบตามจำนวนที่กำหนดและมีความเสี่ยงในการติดเชื้อลดลงสามารถหยุดยาได้ตามที่แพทย์แนะนำ แต่ควรระมัดระวังไม่ให้ตนเองมีความเสี่ยงอีกในอนาคต
ทานยาต้าน HIV แล้วหายห่วง ไม่ต้องป้องกันได้ใช่ไหม
On PrEP แล้วสดได้ไหม ถึงแม้ ยา PrEP (ยาต้านก่อนเสี่ยง) และ PEP (ยาต้านหลังเสี่ยง) จะสามารถลดโอกาสการติดเชื้อ HIV ได้จริงแต่ก็ไม่ถึง 100% และตัวยาต้านทั้งสองเองก็ไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อกามโรคชนิดอื่น ๆ ได้ เช่น ซิฟิลิส หนองใน หูดหงอนไก่ ฯลฯ
ดังนั้นหากต้องมีเพศสัมพันธ์กับคนแปลกหน้าที่เราไม่ทราบ HIV status ของคนคนนั้น ควรมีการใช้ถุงยางอนามัยร่วมด้วยเสมอ
ทานยาต้านไวรัส HIV ไม่ตรงเวลา เป็นอะไรไหม
ผู้ที่ได้รับเชื้อ HIV กับการทานยาต้านให้ตรงเวลานั้นมีความจำเป็นอย่างมาก เพราะจะช่วยรักษาระดับยาจะให้คงที่ในกระแสเลือด ช่วยลดปริมาณเชื้อไวรัสไม่เพิ่มจำนวน ลดผลข้างเคียงและโอกาสการดื้อยาในอนาคต ดังนั้นหากทานยาต้านไม่ตรงเวลา หรือขาดยา ก็อาจทำให้การรักษาไม่ได้ผล
เชื้อไวรัส HIV ก็จะเพิ่มปริมาณขึ้น ผู้ป่วยอาจจะต้องเปลี่ยนยาไปใช้ในสูตรที่แรงการสูตรเดิมรวมทั้งผลข้างเคียงที่มากขึ้น อีกทั้งยังทำให้ผู้ป่วยเกิดภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ หรือ ติดเชื้อฉวยโอกาสได้ง่ายขึ้น
สามารถทานยาต้านไวรัสร่วมกับยาอื่น ๆ ได้ไหม
โดยปกติแล้ว สามารถทานยาต้านไวรัส HIV ร่วมกับยาอื่น ๆ ได้ปกติ แต่มียาต้านไวรัสบางกลุ่มที่ห้ามรับประทานพร้อมกับยากลุ่มอื่น ๆ ตัวอย่างเช่น
- ยากลุ่ม RAL (Edurant) จะมีข้อบ่งชี้กับยาลดกรดในกระเพาะอาหาร ในกรณีต้องทานยา antacid ต้องทานยา antacid ก่อน 2 ชั่วโมง หรือถ้าต้องการทานตามหลังต้องทานหลังทานยา Edurant ไปแล้ว 4 ชั่วโมง และไม่ควรทานยากลุ่ม Omeprazole ยากันชัก เช่น Carbamazepine, Phenobarbital, Phenytoin รับกับ Edurant
- ยากลุ่ม DTG (Trivicay) ยากลุ่มนี้ไม่ควรใช้ร่วมกับยากลุ่ม Metformin หรือคนไข้ในกลุ่มมีโรคประจำตัวเป็นเบาหวานที่รักษาด้วยยา Metformin
สรุป
ดังนั้นผู้ที่มีความเสี่ยงอย่านิ่งนอนใจ รีบพบแพทย์ตรวจเลือด และเข้ารับการรักษาอย่างถูกวิธี ไม่ต้องกลัว เขิน อาย หรือกังวล เพราะ HIV สามารถป้องกันได้ และหากพบว่ามีการติดเชื้อตั้งแต่เนิ่นๆ การเริ่มการรักษาได้เร็วจะทำให้ผู้ติดเชื้อมีอายุยืนยาวได้เท่ากับคนปกติ
แหล่งข้อมูลอ้างอิงเกี่ยวกับยาต้านไวรัส HIV
- สมาคมโรคเอดส์แห่งประเทศไทย. (2563). แนวทางการตรวจวินิจฉัยรักษาและป้องกันการติดเชื้อเอสไอวีแห่งประเทศไทยปี 2563.จาก www.thaiaidssociety.org
- ทานยาต้านไวรัส HIV ไม่ตรงเวลา เป็นอะไรไหม แหล่งข้อมูลอ้างอิง www.catie.ca/fact-sheets/prevention/post-exposure-prophylaxis-pep
- ที่มา: แนวทางการตรวจวินิจฉัยรักษาและป้องกัน การติดเชื้อเอชไอวี ประเทศไทย ปี 2563/2564 Thailand National Guidelines on HIV/AIDS Diagnosis, Treatment and Prevention 2020/2021 www.thaiaidssociety.org/
- www.cdc.gov/hiv/basics/pep.html
- www.hiv.gov/hiv-basics/hiv-prevention/using-hiv-medication-to-reduce-risk/pre-exposure-prophylaxis
- www.cdc.gov/hiv/risk/prep/index.html
- ‘การป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีก่อนสัมผัส (HIV PreExposure Prophylaxis, PrEP)’. ศ.ดร.นพ.นรินทร์ หิรัญสุทธิกุล. เข้าถึงได้จาก : www.thaiaidssociety.org
‘About PEP’. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) เข้าถึงได้จาก : www.cdc.gov - www.webmd.com/hiv-aids/aids-hiv-medication
