เอชไอวี (HIV) คืออะไร สาเหตุ ติดต่อทางไหน อาการ วิธีการตรวจและรักษา 2025

เอชไอวี (HIV) ยังคงเป็นโรคที่หลายคนเข้าใจผิดและมีอคติ แม้ในยุคที่การแพทย์ก้าวหน้าไปไกล ความจริงคือ ผู้ที่อยู่ร่วมกับเชื้อ HIV สามารถมีชีวิตปกติ ทำงาน มีความรัก และมีครอบครัวได้เหมือนคนทั่วไป หากได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม

บทความนี้จะพาคุณทำความเข้าใจ ตั้งแต่พื้นฐานของเชื้อ HIV, ความแตกต่างระหว่าง HIV กับ เอดส์, สาเหตุ อาการ วิธีการติดต่อ การวินิจฉัย และแนวทางการรักษาในปี 2025 รวมถึงข้อมูลอัปเดตเกี่ยวกับการมีลูก การเดินทาง และคุณภาพชีวิตของผู้ที่อยู่ร่วมกับเชื้อ เพื่อสร้างความรู้ที่ถูกต้อง ลดความกลัว และเพิ่มโอกาสในการดูแลตนเองและคนรอบข้างอย่างมีสติ

เอชไอวี (HIV) คืออะไร?

เอชไอวี (HIV) หรือชื่อเต็มว่า Human Immunodeficiency Virus คือเชื้อไวรัสที่ทำลายระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย โดยเฉพาะเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด CD4 ซึ่งมีหน้าที่สำคัญในการป้องกันร่างกายจากเชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอมต่าง ๆ

เมื่อร่างกายติดเชื้อ HIV เซลล์ภูมิคุ้มกันเหล่านี้จะถูกทำลายลงเรื่อย ๆ จนทำให้ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลงเรื่อย ๆ ส่งผลให้ผู้ติดเชื้อมีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อแทรกซ้อนและโรคต่าง ๆ ได้ง่ายกว่าคนทั่วไปหลายเท่า เช่น วัณโรค ปอดอักเสบ เชื้อราในสมอง หรือมะเร็งบางชนิด

ปัจจุบัน HIV ไม่ได้ถือเป็น “โรคร้ายแรงที่ถึงแก่ชีวิตเสมอไป” หากได้รับการวินิจฉัยและรักษาด้วยยาต้านไวรัสอย่างต่อเนื่อง ผู้ติดเชื้อสามารถมีสุขภาพแข็งแรง ใช้ชีวิตได้ตามปกติ และไม่แพร่เชื้อให้ผู้อื่นได้เลย (ในกรณีที่ปริมาณไวรัสต่ำจนตรวจไม่พบ – Undetectable)

ประเภทของเชื้อ HIV

• HIV-1: เป็นสายพันธุ์ที่พบมากที่สุดทั่วโลก และมีความรุนแรงสูงกว่า
• HIV-2: พบมากในบางประเทศของแอฟริกา และมีความสามารถในการแพร่เชื้อน้อยกว่า

การเปลี่ยนแปลงจาก HIV → AIDS

หากไม่ได้รับการรักษา เชื้อ HIV จะทำลายภูมิคุ้มกันต่อเนื่องจนถึงจุดที่ร่างกายแทบไม่มีเซลล์เม็ดเลือดขาวเหลืออยู่ ภาวะนี้เรียกว่า เอดส์ (AIDS) หรือ ระยะท้ายของโรคเอชไอวี ซึ่งเป็นช่วงที่ร่างกายมีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อรุนแรงและเสียชีวิตจากโรคแทรกซ้อนได้ง่าย

อ้างอิง: องค์การอนามัยโลก (WHO) – HIV and AIDS

เอสไอวี (HIV) กับ เอดส์ (AIDS) ต่างกันอย่างไร?

แม้คำว่า “HIV” และ “AIDS” จะถูกใช้แทนกันบ่อยครั้ง แต่ทั้งสองคำนี้มีความหมายที่แตกต่างกันอย่างชัดเจน และมีความสำคัญต่อการวินิจฉัยและการรักษาโรค

ความหมายของ HIV

HIV (Human Immunodeficiency Virus) คือชื่อของเชื้อไวรัสที่เข้าไปทำลายระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย โดยเฉพาะเซลล์ CD4 หากไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม ระบบภูมิคุ้มกันจะอ่อนแอลงเรื่อย ๆ จนทำให้ร่างกายไม่สามารถต่อสู้กับโรคหรือการติดเชื้อต่าง ๆ ได้

ความหมายของ AIDS

AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome) คือภาวะที่เกิดขึ้นเมื่อผู้ติดเชื้อ HIV ไม่ได้รับการรักษาจนภูมิคุ้มกันลดต่ำมาก และเกิดการติดเชื้อแทรกซ้อนหรือโรคฉวยโอกาส เช่น ปอดอักเสบ วัณโรค หรือมะเร็งบางชนิด

AIDS จึงเป็น “ระยะท้าย” ของการติดเชื้อ HIV ไม่ใช่ชื่อของเชื้อไวรัสหรือโรคในตัวเอง

สรุปความแตกต่างอย่างย่อ

หากเริ่มรักษาตั้งแต่ตรวจพบ HIV จะสามารถป้องกันไม่ให้เข้าสู่ระยะ AIDS ได้เลย

อ่านเพิ่มเติม: “HIV vs AIDS ต่างกันอย่างไร”

HIV ติดต่อทางไหนบ้าง?

เชื้อไวรัส HIV สามารถติดต่อจากคนหนึ่งไปสู่อีกคนได้ผ่านของเหลวในร่างกายที่มีเชื้อไวรัสอยู่ในปริมาณสูง เช่น เลือด น้ำอสุจิ สารคัดหลั่งทางช่องคลอด และน้ำนมแม่ การติดเชื้อจะเกิดขึ้นก็ต่อเมื่อของเหลวเหล่านี้เข้าสู่ร่างกายผ่านเยื่อบุ ผิวหนังที่มีแผล หรือทางเส้นเลือดโดยตรง

ช่องทางที่ เอสไอวี (HIV) ติดต่อได้จริง

ช่องทางที่ ไม่ติดต่อ

• การจับมือ กอด หรือจูบแบบปกติ
• การใช้ห้องน้ำร่วมกัน หรือกินอาหารร่วมกัน
• น้ำลาย เหงื่อ น้ำตา หรือยุงกัด

HIV ไม่สามารถอยู่รอดภายนอกร่างกายได้นาน และไม่สามารถติดต่อผ่านผิวหนังที่ไม่มีแผลได้

คำแนะนำ:

• ใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์
• หลีกเลี่ยงการใช้เข็มหรืออุปกรณ์ร่วมกับผู้อื่น
• ตรวจเลือดก่อนเริ่มมีความสัมพันธ์กับคู่ใหม่
• หากเสี่ยงสูง ให้พิจารณาใช้ยาป้องกันล่วงหน้า (ยา PrEP) หรือหลังเสี่ยง (ยา PEP)

เอสไอวี (HIV) มีอาการยังไง?

การติดเชื้อ เอสไอวี (HIV) มักไม่แสดงอาการที่ชัดเจนในระยะแรก ทำให้หลายคนไม่รู้ว่าตัวเองติดเชื้อ แต่เมื่อเวลาผ่านไป หากไม่ได้รับการรักษา อาการต่าง ๆ จะค่อย ๆ ปรากฏขึ้นตามลำดับระยะของโรค

อาการของ HIV แบ่งออกเป็น 3 ระยะหลัก

ระยะที่ 1: ระยะเฉียบพลัน (Acute HIV Infection)

• เกิดขึ้นในช่วง 2-6 สัปดาห์หลังจากติดเชื้อ
• บางคนอาจไม่มีอาการใดเลย
• หรืออาจมีอาการคล้ายไข้หวัด เช่น:
  • มีไข้ หนาวสั่น
  • ต่อมน้ำเหลืองโต
  • ปวดหัว ปวดเมื่อยตามตัว
  • เจ็บคอ มีผื่นตามตัว
  • อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย

อาการระยะนี้มักหายไปเองภายใน 1-2 สัปดาห์ และผู้ป่วยจะเข้าสู่ระยะไม่แสดงอาการ (แต่ยังสามารถแพร่เชื้อได้)

ระยะที่ 2: ระยะไม่แสดงอาการ (Chronic HIV Infection)

• เชื้อยังอยู่ในร่างกายแต่ไม่มีอาการชัดเจน
• ผู้ติดเชื้อสามารถใช้ชีวิตได้ตามปกติหลายปี
• หากไม่ได้รักษา เชื้อจะค่อย ๆ ทำลายภูมิคุ้มกันอย่างช้า ๆ

ระยะที่ 3: เอดส์ (AIDS)

• ภูมิคุ้มกันถูกทำลายจนต่ำมาก (CD4 < 200 cells/mm³)
• อาการที่พบได้:
  • ติดเชื้อซ้ำซาก เช่น ปอดบวม วัณโรค เชื้อราในสมอง
  • น้ำหนักลดอย่างรวดเร็ว
  • มีตุ่ม PPE ตามผิวหนัง
  • มีแผลในปากหรืออวัยวะเพศเรื้อรัง
  • เหนื่อยง่าย หายใจลำบาก

ระยะนี้มีความเสี่ยงเสียชีวิตสูง หากไม่เข้าสู่กระบวนการรักษา

ตารางสรุปอาการตามระยะของ HIV

อาการ HIV ต่างกันระหว่างผู้หญิงและผู้ชายไหม?

โดยทั่วไป อาการของเชื้อ HIV จะมีลักษณะคล้ายกันทั้งในผู้หญิงและผู้ชาย โดยไม่ขึ้นอยู่กับเพศ อายุ หรือเชื้อชาติ อาการที่เกิดขึ้นจะขึ้นกับระยะของโรค และการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันในแต่ละคนเป็นหลัก

อย่างไรก็ตาม ยังมีลักษณะบางประการที่อาจแตกต่างกันเล็กน้อยระหว่างเพศ เนื่องจากสรีรวิทยาและฮอร์โมนที่ไม่เหมือนกัน

อาการที่พบร่วมกันในทุกเพศ

• ไข้ หนาวสั่น อ่อนเพลีย
• ต่อมน้ำเหลืองโต
• น้ำหนักลดแบบไม่ทราบสาเหตุ
• ผื่นตามตัว
• แผลในปาก
• ติดเชื้อฉวยโอกาส เช่น ปอดอักเสบ เชื้อรา

ความแตกต่างที่อาจพบระหว่างผู้หญิงและผู้ชาย

หมายเหตุ: ความแตกต่างเหล่านี้ไม่สามารถใช้เป็นเกณฑ์ยืนยันการติดเชื้อ HIV ได้ จำเป็นต้องตรวจเลือดเพื่อยืนยันผลเท่านั้น

ข้อควรระวัง:

• HIV ในผู้หญิงบางรายอาจไม่มีอาการใด ๆ จนกว่าจะเข้าสู่ระยะลุกลาม
• การใช้ยาคุมกำเนิดบางชนิดอาจมีผลต่อความไวของการติดเชื้อ
• ไม่ว่าจะเพศใด หากสงสัยว่ามีความเสี่ยง ควรเข้ารับการตรวจอย่างเร็วที่สุด

HIV เกิดจากอะไร?

HIV (Human Immunodeficiency Virus) เกิดจากการติดเชื้อไวรัสชนิดหนึ่งที่มีชื่อว่า “ไวรัสเอชไอวี” ซึ่งมีคุณสมบัติในการเข้าไปทำลายระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายโดยเฉพาะเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิด CD4

สาเหตุการติดเชื้อ HIV เกิดจากอะไร?

HIV ไม่ได้เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติในร่างกาย แต่เกิดจากการ ได้รับเชื้อไวรัสเข้าสู่ร่างกายผ่านของเหลวที่มีเชื้ออยู่ในปริมาณสูง โดยเฉพาะ:

• เลือด
• น้ำอสุจิ
• สารคัดหลั่งทางช่องคลอด
• น้ำนมแม่
• ของเหลวในช่องทวารหนัก

พฤติกรรมเสี่ยงที่เป็น “ต้นเหตุ” ของการติดเชื้อ

HIV ไม่สามารถเกิดจากพฤติกรรมทั่วไป เช่น กอด จับมือ กินข้าวร่วมกัน หรือถูกยุงกัด

ความเข้าใจผิดที่พบบ่อย

• ❌ HIV เกิดจากความเครียดหรือการมีโรคอื่นมาก่อน → ไม่จริง
• ❌ HIV เกิดจากอาหารสกปรก → ไม่ใช่เส้นทางการติดเชื้อ
• ❌ HIV เกิดจากพันธุกรรม → ไม่ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์

ป้องกันได้ ถ้ารู้สาเหตุ

เมื่อเข้าใจที่มาของการติดเชื้อ การป้องกันก็สามารถทำได้ เช่น

• ใส่ถุงยางทุกครั้งเมื่อมีเพศสัมพันธ์
• ไม่ใช้เข็มร่วมกับผู้อื่น
• พิจารณาใช้ยา PrEP หรือ PEP ถ้าอยู่ในกลุ่มเสี่ยงสูง

เอชไอวีกับโรคซิฟิลิส เกี่ยวข้องกันยังไง?

แม้ HIV และซิฟิลิสจะเป็นโรคที่เกิดจากเชื้อต่างชนิดกัน แต่มีความเกี่ยวข้องกันอย่างใกล้ชิด โดยเฉพาะในแง่ของการแพร่เชื้อและการติดเชื้อร่วม (co-infection) เพราะทั้งสองโรคติดต่อผ่านทางเพศสัมพันธ์เป็นหลัก

ความแตกต่างของเชื้อ

• HIV (ไวรัส): ทำลายระบบภูมิคุ้มกันอย่างต่อเนื่อง
• ซิฟิลิส (แบคทีเรีย Treponema pallidum): ทำให้เกิดแผลและอาการเป็นระยะ

ความเกี่ยวข้องระหว่าง HIV กับซิฟิลิส

1. แผลของซิฟิลิส → ทำให้ติด HIV ง่ายขึ้น
   • แผลจากซิฟิลิส (โดยเฉพาะระยะแรก) ทำให้ผิวหนังมีช่องทางให้ไวรัส HIV เข้าสู่ร่างกายได้สะดวกขึ้น
   • เพิ่มโอกาสติด HIV ได้ถึง 2–5 เท่า (อ้างอิง WHO, CDC)
2. ภูมิคุ้มกันอ่อนแอจาก HIV → ทำให้ติดซิฟิลิสรุนแรงขึ้น
   • ผู้ที่ติด HIV แล้วมีโอกาสเกิดอาการซิฟิลิสที่รุนแรงหรือมีอาการแปลกกว่าปกติ
   • ระยะของโรคอาจซ้อนกัน ไม่ชัดเจน เช่น ซิฟิลิสขึ้นสมองเร็วกว่าในคนทั่วไป
3. ติดพร้อมกันได้ → เรียกว่า “การติดเชื้อร่วม (Co-infection)”
   • ในกลุ่มชายที่มีเพศสัมพันธ์กับชาย (MSM) และผู้มีพฤติกรรมเสี่ยง พบอัตราการติดร่วมสูง
   • ส่งผลต่อการรักษา เช่น ต้องรักษาทั้งสองโรคพร้อมกัน และติดตามอาการอย่างใกล้ชิด

ทำไมต้องตรวจทั้ง HIV และซิฟิลิสพร้อมกัน?

• มีความเสี่ยงคล้ายกันจากพฤติกรรมทางเพศ
• โรคหนึ่งอาจซ่อนอยู่แม้ไม่มีอาการ
• หากติดทั้งสองโรค การรักษาต้องพิจารณาร่วมกัน

ปัจจุบันคลินิกที่ให้บริการตรวจสุขภาพทางเพศส่วนใหญ่จะแนะนำให้ “ตรวจพ HIV และซิฟิลิส พร้อมกัน” โดยเฉพาะหากมีอาการหรือเสี่ยงสูง

ตรวจ HIV แบบไหนดี?

การเลือกวิธีตรวจ HIV ที่เหมาะสมขึ้นอยู่กับ “ระยะเวลาหลังเสี่ยง” และ “ความต้องการผลที่แม่นยำรวดเร็ว” ปัจจุบันมีหลายวิธีที่ใช้ตรวจหาเชื้อ HIV ได้ โดยแต่ละวิธีมีข้อดี ข้อจำกัด และช่วงเวลาที่เหมาะสมต่างกัน

วิธีตรวจ HIV ที่ใช้กันในปัจจุบัน

1. ตรวจแบบ Rapid Test (ผลรู้ใน 15-30 นาที)

• ใช้ตัวอย่างเลือดปลายนิ้วหรือปัสสาวะ
• ตรวจหาแอนติบอดีต่อเชื้อ HIV
• เหมาะกับคนที่เสี่ยงมาแล้ว มากกว่า 3 สัปดาห์ขึ้นไป
• ข้อดี: สะดวก รวดเร็ว
• ข้อจำกัด: อาจไม่แม่นยำถ้าตรวจเร็วเกินไป (ช่วง Window Period)

2. ตรวจ Anti-HIV แบบ EIA/ELISA (แอนติบอดี)

• ตรวจจากเลือดดำ
• ตรวจหาแอนติบอดีเช่นเดียวกับ Rapid Test แต่ความไวสูงกว่า
• เหมาะกับช่วง หลังเสี่ยง 3–4 สัปดาห์

3. ตรวจ HIV แบบ Combo (4th Gen)

• ตรวจหา ทั้งแอนติบอดีและแอนติเจน p24
• ตรวจได้เร็วขึ้น เริ่มตรวจได้ตั้งแต่ 14 วันหลังเสี่ยง
• ใช้ในสถานพยาบาลหรือห้องแล็บมาตรฐาน

4. ตรวจ NAT (Nucleic Acid Test)

• ตรวจหา RNA ของไวรัสโดยตรง
• ใช้สำหรับตรวจเร็วสุดได้ตั้งแต่ 7–10 วันหลังเสี่ยง
• แม่นยำสูงสุด แต่อาจมีราคาสูงและใช้เวลารอผลนาน

ตารางเปรียบเทียบวิธีตรวจ HIV

แล้วควรเลือกแบบไหนดี?

• ✅ หากเพิ่งมีความเสี่ยง ≤ 2 สัปดาห์ → NAT หรือ Combo
• ✅ ถ้าเลย 3 สัปดาห์แล้ว และต้องการรู้ผลไว → Rapid Test
• ✅ ถ้าอยากแม่นยำและตรวจแบบมาตรฐาน → Combo หรือ EIA
• ✅ ถ้ากำลังจะใช้ PrEP/PEP หรือมีความเสี่ยงสูง → NAT

ควรปรึกษาแพทย์เพื่อเลือกวิธีตรวจที่เหมาะกับสถานการณ์ของคุณ

ระยะเวลาตั้งแต่ติดเชื้อ HIV จนตรวจเจอคือกี่วัน?

หลังจากที่ร่างกายได้รับเชื้อ HIV แล้ว จะมีช่วงเวลาหนึ่งที่เชื้อยังไม่สามารถตรวจพบได้ด้วยวิธีมาตรฐาน ช่วงเวลานี้เรียกว่า “Window Period” หรือ ระยะฟักตัวของเชื้อก่อนตรวจเจอ

Window Period คืออะไร?

คือช่วงเวลาระหว่าง “วันเสี่ยงติดเชื้อ” จนถึงวันที่สามารถตรวจพบเชื้อ HIV ได้ด้วยวิธีการต่าง ๆ หากตรวจเร็วเกินไป อาจได้ผลลบลวง (false negative) แม้จะมีเชื้ออยู่จริง

ระยะเวลาตรวจเจอของแต่ละวิธี

การรอให้พ้น Window Period จึงสำคัญมาก เพื่อให้ผลตรวจแม่นยำที่สุด

ตรวจซ้ำเมื่อไรดี?

• หากเสี่ยงมา < 14 วัน → แนะนำ NAT และตรวจซ้ำอีกครั้งใน 1 เดือน
• หากเสี่ยงมา 3–4 สัปดาห์ → ตรวจแบบ Combo หรือ Rapid ได้
• หากไม่แน่ใจช่วงเวลา → ตรวจครั้งแรก + นัดตรวจซ้ำใน 3 เดือน

การตรวจ Viral Load กับ CD4 คืออะไร? จำเป็นแค่ไหน?

ในการดูแลผู้ติดเชื้อ HIV อย่างต่อเนื่อง แพทย์จะใช้การตรวจ “CD4” และ “Viral Load” เป็นเครื่องมือสำคัญในการประเมินสุขภาพและประสิทธิภาพของการรักษา

CD4 คืออะไร?

CD4 คือชนิดของเซลล์เม็ดเลือดขาวที่มีบทบาทสำคัญต่อระบบภูมิคุ้มกัน ร่างกายที่แข็งแรงจะมี CD4 ในระดับที่สูง หากติดเชื้อ HIV เซลล์ชนิดนี้จะถูกทำลายลงเรื่อย ๆ

• ค่าปกติ: 500–1,500 เซลล์/mm³
• ค่าต่ำกว่า 200: เสี่ยงต่อการติดเชื้อแทรกซ้อน → เข้าสู่ภาวะ “AIDS”

Viral Load คืออะไร?

Viral Load คือปริมาณของเชื้อ HIV ที่ตรวจพบในเลือด (หน่วย: copies/mL) ยิ่งค่านี้ต่ำแสดงว่าการรักษาด้วยยาต้านไวรัสได้ผลดี

• ค่าที่ตรวจไม่พบ (Undetectable): < 20–50 copies/mL → ไม่แพร่เชื้อให้ผู้อื่นได้ (U=U)
• ค่าสูง: บ่งบอกว่าการรักษาอาจไม่ได้ผล หรือมีการดื้อยา

CD4 และ Viral Load ต่างกันยังไง?

ทั้งสองค่าควรใช้ร่วมกันในการประเมินสุขภาพผู้ติดเชื้ออย่างครอบคลุม

ทำไมต้องตรวจสม่ำเสมอ?

• เพื่อประเมินประสิทธิภาพของยาต้านไวรัส
• เพื่อตรวจพบการดื้อยาหรือการหลุดการรักษา
• เพื่อมั่นใจว่าสามารถใช้ชีวิตได้อย่างปลอดภัยทั้งต่อตนเองและผู้อื่น

ขั้นตอนรักษา HIV ที่ Safe Clinic เป็นอย่างไร?

หากคุณเพิ่งตรวจพบเชื้อ HIV หรือสงสัยว่าตนเองอาจติดเชื้อ การเข้ารับคำปรึกษาและวางแผนการรักษาอย่างเหมาะสมตั้งแต่เนิ่น ๆ จะช่วยให้คุณสามารถใช้ชีวิตได้ตามปกติในระยะยาว และลดโอกาสการแพร่เชื้อสู่ผู้อื่นได้อย่างมีประสิทธิภาพ

Bangkok Safe Clinic ให้บริการดูแลผู้มีเชื้อ HIV แบบครบวงจร ตั้งแต่ตรวจวินิจฉัย วางแผนการรักษา จ่ายยา ไปจนถึงติดตามผลต่อเนื่อง โดยมีทีมแพทย์ผู้เชี่ยวชาญดูแลอย่างใกล้ชิด

ขั้นตอนการรักษา HIV ที่ Safe Clinic

1. ตรวจเลือดยืนยันผล (Confirmatory Test)

• หากมีผลตรวจเบื้องต้นเป็นบวก (Reactive) จะต้องตรวจซ้ำแบบ confirm ด้วยวิธีมาตรฐาน เช่น Western Blot หรือ NAT
• ตรวจเพิ่มเติม ได้แก่:
  • CD4 Count → เพื่อประเมินระดับภูมิคุ้มกัน
  • Viral Load → วัดปริมาณเชื้อในร่างกาย

2. วางแผนการรักษาโดยแพทย์

• วิเคราะห์ผลเลือด ร่วมกับประวัติสุขภาพ
• เลือกสูตรยาต้านไวรัสที่เหมาะกับแต่ละบุคคล (1 pill/day)
• ให้คำแนะนำเรื่องการใช้ยา การติดตามอาการ และพฤติกรรมที่ช่วยลดความเสี่ยง

3. เริ่มรับประทานยาต้านไวรัส (ART)

• ทานวันละ 1 เม็ดทุกวันเวลาเดิม
• ผลข้างเคียงมักน้อยและลดลงใน 1–2 สัปดาห์แรก
• ยาจะช่วยลด Viral Load ให้เหลือ “ตรวจไม่พบ” ภายใน 1–6 เดือน

4. ติดตามผลและตรวจเลือดซ้ำ

• นัดตรวจ CD4 และ Viral Load ทุก 3–6 เดือน
• หากผลดี แพทย์อาจเว้นการตรวจให้นานขึ้น
• หากมีปัญหา เช่น ดื้อยา หลงลืมยา จะปรับแผนการรักษาทันที

บริการเสริม:

• ตรวจสุขภาพทางเพศ (STI screening) ทุก 6 เดือน
• รับยาต้านฉุกเฉิน (PEP) หรือป้องกันล่วงหน้า (PrEP)
• บริการให้คำปรึกษาทั้งแบบ Walk-in และนัดหมายล่วงหน้า

ทุกขั้นตอนเน้นความเป็นส่วนตัว ปลอดภัย และรักษาข้อมูลของผู้รับบริการอย่างเคร่งครัด

ยาต้าน HIV มีกี่แบบ? ต่างกันยังไง?

ยาต้านไวรัส HIV (Antiretroviral Therapy: ART) คือวิธีหลักที่ใช้รักษาผู้ติดเชื้อ HIV โดยจะช่วยลดปริมาณไวรัสในร่างกายจนถึงระดับที่ตรวจไม่พบ และป้องกันไม่ให้ระบบภูมิคุ้มกันถูกทำลาย

ปัจจุบันมียาหลายชนิด และหลายสูตรที่ใช้รักษา HIV โดยทั่วไปแพทย์จะเลือก สูตรยารวมเม็ดเดียว (Single Tablet Regimen) ที่ปลอดภัย ใช้สะดวก และผลข้างเคียงน้อยที่สุดสำหรับผู้ป่วยแต่ละราย

ประเภทของยาต้าน HIV

ปัจจุบันนิยมใช้สูตรผสมระหว่าง INSTIs + NRTIs เป็นหลัก เพราะออกฤทธิ์แรง ปลอดภัยสูง และทานง่าย

สูตรยารวมเม็ดเดียวที่ใช้ในไทย (2024–2025)

ยาต้าน HIV ต่างจาก PrEP / PEP ยังไง?

ยาทุกชนิดต้องได้รับคำแนะนำจากแพทย์ก่อนใช้ เพื่อให้เหมาะกับสุขภาพแต่ละคน

PrEP กับ PEP ต่างกันยังไง? ใครควรใช้แบบไหน?

ทั้ง PrEP และ PEP คือยาต้านไวรัส HIV ที่ใช้สำหรับ “ป้องกัน” การติดเชื้อในคนที่ยังไม่มีเชื้อ แต่ต่างกันที่ เวลาในการใช้ และ สถานการณ์ความเสี่ยง

PrEP คืออะไร?

• Pre-Exposure Prophylaxis (PrEP): การป้องกัน “ก่อนสัมผัสเชื้อ”
• ใช้ในคนที่ยังไม่มีเชื้อ แต่มีความเสี่ยงสูง เช่น
  • มีคู่นอนหลายคน
  • มีเพศสัมพันธ์แบบไม่ใช้ถุงยาง
  • คู่นอนเป็นผู้ติดเชื้อ HIV ที่ยังไม่ Undetectable
• ทาน “วันละ 1 เม็ด” อย่างต่อเนื่อง หรือสูตรเฉพาะก่อน-หลังมีเพศสัมพันธ์ (On-Demand PrEP)

PEP คืออะไร?

• Post-Exposure Prophylaxis (PEP): การป้องกัน “หลังสัมผัสเชื้อ”
• ใช้ในกรณีฉุกเฉิน เช่น
  • ถุงยางแตก/หลุด
  • ถูกล่วงละเมิดทางเพศ
  • เข็มตำหรือสัมผัสเลือดจากผู้มีเชื้อ
• ต้องเริ่มทาน ภายใน 72 ชั่วโมงหลังเหตุการณ์ และทานต่อเนื่อง 28 วัน

ตารางเปรียบเทียบ PrEP กับ PEP

ตัวอย่างการเลือกใช้

• ✅ หากคุณวางแผนมีเพศสัมพันธ์กับคู่นอนใหม่ที่ไม่ทราบสถานะ → ใช้ PrEP
• ✅ หากคุณเพิ่งมีเหตุเสี่ยงเมื่อคืน (เช่น ถุงยางแตก) → รีบรับ PEP ภายใน 72 ชม.

ทั้ง PrEP และ PEP ต้องสั่งจ่ายโดยแพทย์เท่านั้น และไม่สามารถแทนกันได้

อ่านเพิ่มเติม: PrEP และ PEP ต่างกันอย่างไร

HIV ป้องกันได้ไหม? วิธีไหนป้องกันดีที่สุด?

คำตอบคือ “ป้องกันได้” อย่างมีประสิทธิภาพ หากเลือกใช้วิธีที่เหมาะสมและทำอย่างต่อเนื่อง ทั้งในด้านพฤติกรรมและการใช้เทคโนโลยีทางการแพทย์

การป้องกัน HIV ที่ดีไม่ใช่แค่ “หลีกเลี่ยงเพศสัมพันธ์” แต่คือการ “เลือกวิธีป้องกันที่เหมาะกับไลฟ์สไตล์ของตัวเอง” และปฏิบัติอย่างสม่ำเสมอ

วิธีป้องกัน HIV ที่แนะนำ (ปัจจุบัน 2024–2025)

วิธีที่ไม่สามารถป้องกัน HIV ได้

• ❌ การล้างอวัยวะเพศหลังมีเพศสัมพันธ์
• ❌ การใช้ยาสมุนไพร ยากลุ่มเสริมภูมิ
• ❌ การพึ่ง “ความสะอาด” โดยไม่ใช้ถุงยางหรือ PrEP

การใช้วิธีเหล่านี้ “แทน” PrEP/PEP หรือถุงยาง ไม่สามารถป้องกัน HIV ได้จริง

วิธีไหน “ดีที่สุด”?

• ไม่มีวิธีใดวิธีเดียวที่ดีที่สุดสำหรับทุกคน แต่:
  • หากเสี่ยงประจำ: PrEP + ถุงยาง
  • หากเสี่ยงเฉียบพลัน: PEP
  • หากมีคู่นอนประจำ: ตรวจสุขภาพทางเพศ + ตกลงร่วมกันเรื่องการป้องกัน

ทำไมควรตรวจเลือดหาเชื้อ HIV อย่างสม่ำเสมอ?

การตรวจหาเชื้อ HIV อย่างต่อเนื่องไม่ใช่แค่เพื่อ “เช็คว่าเรามีเชื้อหรือไม่” แต่คือ การดูแลตัวเองและปกป้องคนรอบข้างอย่างมีความรับผิดชอบ โดยเฉพาะในยุคที่การตรวจง่ายขึ้น ปลอดภัย และรู้ผลเร็ว

5 เหตุผลที่คุณควรตรวจ HIV เป็นประจำ

1. เพื่อรู้สถานะของตัวเอง

• การรู้ว่าตัวเองมีเชื้อหรือไม่ ทำให้สามารถตัดสินใจได้ถูกต้องในเรื่องความสัมพันธ์ การป้องกัน และสุขภาพ

2. หากมีเชื้อ จะได้เริ่มรักษาเร็ว

• ยิ่งเริ่มใช้ยาต้านไวรัสเร็ว → ยิ่งคุมเชื้อได้เร็ว → ป้องกันโรคแทรกซ้อนได้ดี
• คนที่รักษาเร็วสามารถใช้ชีวิตได้เหมือนคนปกติ และไม่แพร่เชื้อ (U=U)

3. หากไม่พบเชื้อ → วางแผนป้องกันได้ดียิ่งขึ้น

• เช่น เริ่มใช้ PrEP หรือปรับพฤติกรรมทางเพศให้ปลอดภัยยิ่งขึ้น

4. ป้องกันการแพร่เชื้อโดยไม่รู้ตัว

• คนส่วนใหญ่ที่แพร่ HIV ไปยังผู้อื่น “ไม่รู้ว่าตัวเองมีเชื้อ”
• การตรวจสม่ำเสมอช่วยหยุดการแพร่ระบาดในชุมชนได้

5. ตรวจง่าย สะดวก ไม่เจ็บ ไม่อาย

• มีทั้งแบบ Rapid test (รู้ผลใน 15 นาที) และแบบเลือดแล็บมาตรฐาน
• ปัจจุบันมีบริการตรวจแบบเป็นส่วนตัว ไม่มีการเปิดเผยข้อมูล

ความถี่ที่แนะนำ

สรุป:

• ตรวจเร็ว รู้เร็ว → ปลอดภัยทั้งต่อตนเองและคนที่คุณรัก
• HIV ไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด ถ้ารู้ไวและดูแลไว

HIV รักษาหายขาดได้ไหมในปี 2025?

ในปัจจุบัน (ปี 2025) HIV ยังไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ในผู้ป่วยทั่วไป แต่สามารถควบคุมได้จนอยู่ในระดับ “ตรวจไม่พบ” และไม่แพร่เชื้อสู่ผู้อื่นได้เลย (แนวคิด U=U: Undetectable = Untransmittable)

ความเข้าใจเรื่อง “หายขาด” vs “ควบคุมได้”

แล้วเคยมีใครหายขาดจาก HIV จริงไหม?

ใช่ มีเพียงไม่กี่รายในโลกที่สามารถ “หายขาดจริง” ซึ่งเกิดจาก การปลูกถ่ายไขกระดูก เพื่อรักษามะเร็งร่วมกับ HIV ได้แก่:

• ผู้ป่วยเบอร์ลิน (Berlin Patient) – หายขาดจากการปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิดที่ต้าน HIV
• ผู้ป่วยลอนดอน (London Patient) – หายแบบเดียวกัน

แต่การรักษาแบบนี้ ซับซ้อน มีความเสี่ยงสูง และไม่เหมาะกับผู้ป่วยทั่วไป

ปัจจุบันเรารักษา HIV ได้ถึงระดับไหน?

• เชื้อในร่างกายลดลงจน ตรวจไม่พบ (Undetectable)
• ภูมิคุ้มกันกลับมาแข็งแรง
• ไม่ติดเชื้อแทรกซ้อน
• มีชีวิตยืนยาวเท่ากับคนทั่วไป
• ไม่แพร่เชื้อให้คู่ (หากกินยาสม่ำเสมอ)

แล้วอนาคตจะมีวิธีรักษาหายขาดไหม?

งานวิจัยที่กำลังดำเนินอยู่:

• Gene editing (CRISPR) → ตัดยีนไวรัสออกจาก DNA
• Immunotherapy / Vaccine → กระตุ้นภูมิให้กำจัดเชื้อ
• ยาระยะทดลอง เช่น Latency reversal agents

แม้ยังอยู่ในระยะทดสอบ แต่อนาคตมีความหวังสูงมาก

ติด เอสไอวี (HIV) แล้วมีลูกได้ไหม?

คำตอบคือ “ได้” และสามารถมีลูกที่ “ไม่ติดเชื้อ” ได้เช่นกัน หากวางแผนร่วมกับแพทย์และใช้วิธีทางการแพทย์อย่างเหมาะสม

ความเสี่ยงของการถ่ายทอดเชื้อจากแม่สู่ลูก

โดยทั่วไป หาก ไม่ได้รักษา ความเสี่ยงของการถ่ายทอดเชื้อ HIV จากแม่ไปยังลูกอยู่ที่ประมาณ 15–45%

แต่ถ้า ได้รับยาต้านไวรัสอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ก่อนตั้งครรภ์ ระหว่างตั้งครรภ์ จนถึงคลอดและหลังคลอด ความเสี่ยงจะลดลงเหลือ น้อยกว่า 1%

กรณีต่าง ๆ ที่สามารถมีลูกได้อย่างปลอดภัย

1. พ่อมีเชื้อ HIV แม่ไม่ติด

• พ่อควรรับ ART จน Viral Load “ตรวจไม่พบ” (Undetectable)
• เลือกมีเพศสัมพันธ์เฉพาะช่วงตกไข่ หรือใช้วิธี ปั่นแยกน้ำเชื้อ (sperm washing)

2. แม่มีเชื้อ HIV พ่อไม่ติด

• แม่ต้องเริ่ม ART ก่อนตั้งครรภ์
• ตรวจ Viral Load สม่ำเสมอระหว่างตั้งครรภ์
• ลูกจะได้รับยาต้านหลังคลอด
• หลีกเลี่ยงการให้นมแม่ในบางประเทศ (รวมถึงไทย) เพื่อป้องกันการรับเชื้อผ่านน้ำนม

3. ทั้งพ่อและแม่มีเชื้อ

• ทั้งคู่ต้องรับ ART และตรวจ Viral Load ให้ “ไม่พบเชื้อ”
• วางแผนร่วมกับแพทย์เฉพาะทางด้านเวชศาสตร์การเจริญพันธุ์

วิธีช่วยลดความเสี่ยง

สรุป:

• ติดเชื้อ HIV ไม่ใช่อุปสรรคในการมีลูกอีกต่อไป
• ควรวางแผนร่วมกับแพทย์ตั้งแต่เนิ่น ๆ เพื่อความปลอดภัยของทุกฝ่าย

ติด HIV แล้วเดินทางไปต่างประเทศได้ไหม?

โดยทั่วไปแล้ว: เดินทางได้ และไม่มีปัญหาหากคุณมีสุขภาพดี รับการรักษาอย่างต่อเนื่อง และไม่ละเมิดกฎหมายของประเทศปลายทาง

อย่างไรก็ตาม บางประเทศ มีข้อจำกัดหรือเงื่อนไข สำหรับผู้ที่อยู่ร่วมกับเชื้อ HIV โดยเฉพาะกรณีต่อวีซ่าระยะยาว ทำงาน หรือขอย้ายถิ่นฐาน

สถานะการเข้าประเทศของผู้ติดเชื้อ HIV (อัปเดต 2025)

โปรดตรวจสอบสถานทูตหรือเว็บไซต์ตรวจคนเข้าเมืองของแต่ละประเทศก่อนเดินทางทุกครั้ง

การตรวจ HIV กับการทำวีซ่า

วีซ่าท่องเที่ยว/ธุรกิจ (Short-term)

• แทบทุกประเทศ ไม่ตรวจ HIV
• ไม่ต้องแสดงหลักฐานการรักษา
• เดินทางได้ตามปกติ

วีซ่าทำงาน / ถาวร (Work/Immigration Visa)

• บางประเทศมีข้อกำหนดให้ “ตรวจสุขภาพ” รวมถึง HIV
• ผลลัพธ์อาจส่งผลต่อการอนุมัติวีซ่า
• บางประเทศขอเอกสารแสดงการรักษา หรือการมีสุขภาพแข็งแรง

ข้อแนะนำก่อนเดินทาง

• ตรวจสอบข้อกำหนดล่าสุดจากสถานทูต
• หากต้องแสดงหลักฐาน → ใช้เอกสารจากคลินิกที่คุณรักษา
• เตรียมยาต้านไวรัสไปให้พอระหว่างเดินทาง พร้อมใบรับรองแพทย์
• ห้ามพกยาโดยไม่มีฉลากหรือบรรจุภัณฑ์เดิม

สรุป:

• ติด HIV ไม่ได้แปลว่า “ห้ามเดินทาง”
• วางแผนให้ดี และตรวจสอบเงื่อนไขของแต่ละประเทศล่วงหน้า

อยู่กับเชื้อ HIV อย่างไรให้สุขภาพแข็งแรง มีคุณภาพชีวิตดี

การมีเชื้อ HIV ไม่ใช่จุดจบของชีวิต ปัจจุบันคนที่ได้รับการรักษาอย่างต่อเนื่อง สามารถมีอายุยืนเท่าคนทั่วไป มีครอบครัว มีความรัก ทำงานได้ และใช้ชีวิตอย่างมีความสุข

หัวใจสำคัญอยู่ที่ “การดูแลตัวเองอย่างสม่ำเสมอ” ทั้งด้านร่างกาย จิตใจ และการใช้ชีวิตในสังคม

1. ดูแลสุขภาพกายอย่างต่อเนื่อง

✅ ทานยาต้านไวรัสทุกวัน

• เป็นสิ่งสำคัญที่สุด → ควบคุมไวรัส → ตรวจไม่พบ → ไม่แพร่เชื้อ (U=U)
  
  

✅ ตรวจเลือดตามนัด

• CD4 และ Viral Load อย่างน้อยปีละ 2 ครั้ง

✅ ตรวจสุขภาพประจำปี

• เนื่องจากคนอยู่ร่วมกับ HIV มีความเสี่ยงโรคแทรกซ้อน เช่น เบาหวาน ความดัน ไขมัน

✅ นอนหลับให้พอ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ

• ช่วยเสริมภูมิคุ้มกันและลดผลข้างเคียงของยา

2. ดูแลจิตใจ ไม่แบกไว้คนเดียว

• หากเพิ่งรู้ว่าตัวเองติดเชื้อ → อาจรู้สึกตกใจ กลัว หรือเครียด → เป็นเรื่อง “ปกติ”
• อย่าลังเลที่จะปรึกษาแพทย์ นักจิตวิทยา หรือกลุ่มสนับสนุน
• การพูดคุยกับคนที่เข้าใจ จะช่วยให้ผ่านช่วงเวลายากลำบากได้เร็วขึ้น

3. ใช้ชีวิตในสังคมอย่างมีพลัง

✅ บอกหรือไม่บอกใคร = สิทธิของคุณ

• คุณไม่จำเป็นต้องบอกทุกคนว่าคุณมีเชื้อ HIV
• หากเลือกบอกใคร ควรเลือกคนที่ไว้ใจและพร้อมรับฟัง

✅ มีความรักได้ตามปกติ

• หากทานยาต่อเนื่องและตรวจไม่พบเชื้อ → ไม่มีโอกาสแพร่เชื้อไปยังคนรัก
• ปรึกษาแพทย์เรื่องการมีบุตรได้โดยปลอดภัย

✅ มีงาน มีอาชีพ และมีเป้าหมาย

• คนอยู่ร่วมกับ HIV ไม่มีข้อจำกัดในการทำงาน
• ไม่จำเป็นต้องลาออก หรือหลีกเลี่ยงสังคม

4. ตั้งเป้าหมายและมองชีวิตระยะยาว

• จัดการสุขภาพการเงิน
• วางแผนการเดินทาง ครอบครัว หรือการศึกษาได้ตามปกติ
• ไม่ต้องรีบร้อนทำทุกอย่างวันนี้ แต่ให้ “ใช้ชีวิตอย่างมีเป้าหมาย”

สรุป:

• การอยู่กับเชื้อ HIV คือเรื่องที่ “จัดการได้”
• ดูแลตัวเอง = ใช้ชีวิตได้เต็มที่
• หมั่นทบทวนว่า “คุณมีค่ามากกว่าเชื้อที่อยู่ในตัว” เสมอ

คำถามที่พบบ่อย (FAQ) HIV

1. ติดเชื้อ HIV ต้องใช้เวลานานแค่ไหนกว่าจะมีอาการ?

ส่วนใหญ่จะไม่มีอาการชัดเจนในช่วง 2–4 สัปดาห์แรก บางรายอาจมีไข้ อ่อนเพลีย หรือต่อมน้ำเหลืองโต คล้ายเป็นหวัด หลังจากนั้น HIV จะเข้าสู่ระยะเงียบ (latency) โดยไม่แสดงอาการใด ๆ เป็นเวลาหลายปี

2. HIV ติดต่อทางไหนบ้าง?

• เพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกัน (ช่องคลอด ทวารหนัก ปาก)
• การใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน
• การรับเลือดจากผู้มีเชื้อ (แม้ปัจจุบันมีระบบคัดกรองที่ปลอดภัยแล้ว)
• จากแม่สู่ลูกระหว่างตั้งครรภ์ คลอด หรือให้นม

HIV ไม่ติดต่อ ผ่านการสัมผัสทั่วไป น้ำลาย น้ำตา การใช้ช้อน แก้ว ผ้าเช็ดตัวร่วมกัน

3. HIV กับ เอดส์ ต่างกันยังไง?

• HIV: ชื่อไวรัสที่ทำลายภูมิคุ้มกัน
• เอดส์ (AIDS): ระยะสุดท้ายของการติดเชื้อ HIV เมื่อภูมิคุ้มกันต่ำจนเกิดโรคแทรกซ้อน

หากได้รับการรักษาด้วย ART อย่างต่อเนื่อง จะสามารถชะลอหรือหยุดไม่ให้เข้าสู่ระยะเอดส์ได้

4. HIV รักษาหายขาดได้ไหม?

ยังไม่ได้ในผู้ป่วยทั่วไป แต่สามารถควบคุมเชื้อให้ตรวจไม่พบได้ (Undetectable) ด้วยการกินยาต้านไวรัสทุกวัน → ไม่แพร่เชื้อไปยังผู้อื่นได้ (U=U) และมีอายุยืนเท่าคนปกติ

5. ตรวจ HIV เมื่อไรถึงจะรู้ผลแน่นอน?

• หลังเสี่ยงควรตรวจเบื้องต้นภายใน 1–2 สัปดาห์
• ตรวจซ้ำอีกครั้งที่ 4–6 สัปดาห์
• เพื่อความแน่นอน ควรตรวจอีกครั้งที่ 3 เดือน

Rapid test ให้ผลเบื้องต้นใน 15 นาที / Lab test ให้ผลแม่นยำกว่า โดยเฉพาะตรวจ Viral Load และ CD4

6. กินยา PrEP แล้วต้องใช้ถุงยางไหม?

แนะนำให้ใช้ถุงยางร่วมด้วย เพราะ PrEP ป้องกันได้เฉพาะ HIV แต่ไม่ป้องกันโรคติดต่อทางเพศอื่น เช่น ซิฟิลิส หนองใน HPV ฯลฯ

7. ใช้ชีวิตร่วมกับคนที่มี HIV อันตรายไหม?

ไม่อันตรายเลย สามารถใช้ชีวิต ทำงาน รับประทานอาหาร หรือสัมผัสร่วมกันได้ตามปกติ หากไม่ได้มีพฤติกรรมเสี่ยง (เช่น มีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกัน หรือใช้เข็มร่วมกัน)

8. มีลูกได้ไหมถ้าติดเชื้อ HIV?

ได้ หากวางแผนร่วมกับแพทย์ ผู้มีเชื้อที่ได้รับ ART อย่างต่อเนื่องสามารถมีลูกได้โดยไม่ถ่ายทอดเชื้อไปยังลูกหรือคู่ครอง

9. เดินทางไปต่างประเทศได้ไหมถ้าติดเชื้อ HIV?

เดินทางได้ในเกือบทุกประเทศ ยกเว้นบางประเทศที่จำกัดเฉพาะกรณีวีซ่าระยะยาว (เช่น รัสเซีย สิงคโปร์ ฯลฯ) ควรตรวจสอบข้อกำหนดจากสถานทูตก่อนเดินทาง

บทสรุป

การมีเชื้อ HIV ไม่ใช่จุดสิ้นสุดของชีวิตอีกต่อไป หากได้รับการตรวจเร็ว รักษาเร็ว และดูแลตนเองอย่างสม่ำเสมอ ผู้ป่วยสามารถใช้ชีวิตได้อย่างเต็มที่ มีความสัมพันธ์ ป้องกันการแพร่เชื้อ และมีสุขภาพแข็งแรงได้เท่ากับคนทั่วไป

สิ่งสำคัญที่สุดคือ ความเข้าใจที่ถูกต้อง และการเข้าถึงการรักษาอย่างต่อเนื่อง หากคุณหรือคนใกล้ตัวอยู่ในกลุ่มเสี่ยง อย่ารอช้า — การตรวจคือจุดเริ่มต้นของการดูแลอย่างแท้จริง

• Facebook
• Twitter
• Line