PrEP แบบฉีด (CAB PrEP) ป้องกัน HIV ทุก 2 เดือน ทางเลือกใหม่สำหรับผู้ที่ไม่ต้องการทานยาทุกวัน

การป้องกันการติดเชื้อ HIV ถือเป็นเรื่องสำคัญต่อสุขภาพของคนรุ่นใหม่ นอกจากการใช้ถุงยางอนามัยและการใช้ยา PrEP แบบกินทุกวันแล้ว ปัจจุบันมีทางเลือกใหม่คือ PrEP แบบฉีด (CAB PrEP หรือ Apretude) ที่ช่วยลดความเสี่ยงได้อย่างมีประสิทธิภาพ เหมาะกับผู้ที่ไม่สะดวกหรือมักลืมทานยาเป็นประจำ

บทความนี้จะอธิบายรายละเอียดที่ควรรู้เกี่ยวกับ PrEP แบบฉีด ตั้งแต่กลไกการทำงาน วิธีใช้ ข้อดีข้อจำกัด ราคา ไปจนถึงคำถามที่พบบ่อย เพื่อให้ผู้อ่านตัดสินใจได้อย่างมีข้อมูลครบถ้วน

PrEP แบบฉีด (CAB PrEP) คืออะไร? ต่างจาก PrEP แบบกินอย่างไร

PrEP แบบฉีด หรือที่เรียกว่า CAB PrEP / CAB-LA (Cabotegravir Long-acting) เป็นยาต้านไวรัส HIV ชนิดฉีดเข้ากล้ามเนื้อ ใช้เพื่อป้องกันการติดเชื้อ HIV ล่วงหน้าก่อนมีความเสี่ยง ยานี้ได้รับการอนุมัติให้ใช้ในประเทศไทยภายใต้ชื่อการค้า Apretude

PrEP แบบกิน (Oral PrEP) เป็นยาต้าน HIV ในรูปแบบเม็ด รับประทานทุกวัน เช่นสูตร Tenofovir/Emtricitabine (TDF/FTC) ซึ่งใช้มานานและเป็นที่รู้จักกันดี

ความแตกต่างหลักระหว่าง PrEP แบบฉีดกับ PrEP แบบกิน

• รูปแบบยา: ฉีดเข้ากล้ามเนื้อทุก 2 เดือน vs กินทุกวัน
• ความสะดวก: เหมาะสำหรับผู้ที่ไม่สะดวกกินยาทุกวัน หรือลืมกินบ่อย
• ชื่อยา: PrEP แบบฉีดคือ Cabotegravir ขณะที่ PrEP แบบกินส่วนใหญ่คือ Tenofovir/Emtricitabine

ทั้งสองรูปแบบมีเป้าหมายเหมือนกัน คือช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อ HIV แต่แตกต่างกันที่ วิธีใช้และความเหมาะสมของผู้ป่วยแต่ละคน

PrEP แบบฉีดทำงานอย่างไร ป้องกัน HIV ได้จริงไหม

PrEP แบบฉีด (Cabotegravir) เป็นยากลุ่ม Integrase inhibitor ออกฤทธิ์โดยยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ที่ไวรัส HIV ใช้ในการเพิ่มจำนวน ทำให้เชื้อไม่สามารถฝังตัวและขยายในร่างกายได้

หลังฉีดเข้ากล้ามเนื้อ ยาจะค่อย ๆ ดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือดและคงระดับยาไว้ได้นาน เมื่อมีการสัมผัสเชื้อ HIV ร่างกายจึงมีตัวยาอยู่แล้วเพื่อป้องกันการติดเชื้อ

หลักฐานทางการแพทย์

• งานวิจัยระดับนานาชาติ (HPTN 083 และ HPTN 084) พบว่า Cabotegravir แบบฉีดมีประสิทธิภาพสูงกว่าการใช้ PrEP แบบกินประมาณ 79%
• ได้รับการแนะนำโดยองค์การอนามัยโลก (WHO, 2022) ว่าเป็นหนึ่งในทางเลือกหลักของการป้องกัน HIV

ดังนั้น PrEP แบบฉีดจึงถือเป็น วิธีป้องกัน HIV ที่มีประสิทธิภาพสูง แต่ยังคงควรใช้ร่วมกับวิธีการอื่น เช่น การใช้ถุงยางอนามัย เพื่อเพิ่มความปลอดภัยรอบด้าน

ใครเหมาะกับการใช้ PrEP แบบฉีด และใช้ได้ทุกเพศหรือไม่

PrEP แบบฉีด (CAB PrEP) ถูกออกแบบมาเพื่อผู้ที่ต้องการป้องกันการติดเชื้อ HIV แต่ไม่สะดวกใช้ยารับประทานทุกวัน

กลุ่มที่เหมาะสม

• ผู้ที่มีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ HIV สูง เช่น ชายที่มีเพศสัมพันธ์กับชาย, ผู้ให้บริการทางเพศ, ผู้ที่มีคู่นอนติดเชื้อ HIV
• ผู้ที่ลืมทานยา PrEP แบบเม็ดบ่อย หรือไม่สะดวกพกยา
• ผู้ที่เดินทางบ่อย หรือทำงานที่ไม่สามารถใช้ยาเป็นประจำได้

การใช้ได้ทุกเพศ

• งานวิจัยและแนวทางขององค์การอนามัยโลก (WHO, 2022) ยืนยันว่า PrEP แบบฉีดใช้ได้ทั้งเพศชายและเพศหญิง
• ไม่จำเป็นต้องปรับขนาดยาตามเพศหรือน้ำหนักตัว

ดังนั้น PrEP แบบฉีดจึงเป็น อีกหนึ่งทางเลือกที่เหมาะสำหรับทุกเพศ โดยเฉพาะผู้ที่มีความเสี่ยงสูงและไม่สะดวกทานยาทุกวัน

PrEP แบบฉีดป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่น ๆ ได้หรือไม่

PrEP แบบฉีด (CAB PrEP) มีข้อบ่งใช้เพื่อ ป้องกันการติดเชื้อ HIV เท่านั้น ไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่น ๆ (STIs) ได้ เช่น ซิฟิลิส หนองใน หรือ HPV

ดังนั้น แม้จะใช้ PrEP แบบฉีดแล้ว ก็ยังควร ใช้ถุงยางอนามัยร่วมด้วย เพื่อช่วยลดความเสี่ยงจากโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ชนิดอื่น และเป็นการป้องกันที่รอบด้านมากกว่า

แนวทางจากองค์การอนามัยโลก (WHO, 2022) และกรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข ย้ำว่า PrEP เป็น ส่วนหนึ่งของการป้องกันแบบผสมผสาน (Combination Prevention) ที่ควรใช้ควบคู่กับวิธีอื่น ๆ เช่น ถุงยาง การตรวจสุขภาพประจำปี และการรักษาคู่นอนที่ติดเชื้อ

วิธีการใช้ PrEP แบบฉีด ต้องฉีดกี่ครั้งต่อปี

PrEP แบบฉีด (Cabotegravir Long-acting) มีวิธีใช้ที่ชัดเจนและแตกต่างจากการใช้ยาแบบเม็ด

ขั้นตอนการเริ่มต้น

1. เริ่มด้วยการปรึกษาแพทย์ เพื่อตรวจคัดกรอง HIV และโรคที่เกี่ยวข้อง
2. ฉีดเข็มแรก ขนาด 600 มก. เข้ากล้ามเนื้อสะโพก
3. ฉีดเข็มที่สอง อีกครั้งหลังจาก 4 สัปดาห์

การฉีดต่อเนื่อง

• หลังจากนั้น ต้องฉีดซ้ำทุก 8 สัปดาห์ (2 เดือน)
• เท่ากับว่าตลอดปีต้องฉีดประมาณ 6 ครั้ง เพื่อคงระดับยาให้เพียงพอ

ต้องตรวจอะไรบ้างก่อนใช้ PrEP แบบฉีด

ก่อนเริ่มใช้ PrEP แบบฉีด จำเป็นต้องเข้ารับการตรวจสุขภาพเบื้องต้นเพื่อความปลอดภัยและประสิทธิภาพของยา

การตรวจที่จำเป็น

• ตรวจ HIV เพื่อยืนยันว่าไม่มีการติดเชื้ออยู่แล้ว
• ตรวจไวรัสตับอักเสบบี ทั้งภูมิคุ้มกันและการติดเชื้อ เนื่องจากอาจมีผลต่อผลตรวจ HIV
• ตรวจการทำงานของไต เพื่อประเมินความพร้อมในการใช้ยา
• ตรวจการทำงานของตับ โดยเฉพาะในผู้ที่มีโรคประจำตัว
• ซักประวัติการใช้ยาอื่น / โรคประจำตัว / การแพ้ยา เพื่อป้องกันปฏิกิริยาระหว่างยา

การตรวจเหล่านี้สอดคล้องกับแนวทางขององค์การอนามัยโลก (WHO, 2022) และกรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข

PrEP แบบฉีดมีผลข้างเคียงอะไรบ้าง

PrEP แบบฉีด (Cabotegravir) อาจทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ได้บ้าง แม้โดยรวมจะทนต่อยาได้ดีในงานวิจัยทางคลินิก

ผลข้างเคียงที่พบได้บ่อย

• ปวด บวม แดง หรือคัน บริเวณที่ฉีดยา
• ปวดศีรษะ
• คลื่นไส้ อาเจียน
• อาการอ่อนเพลียเล็กน้อย

ผลข้างเคียงที่พบได้น้อย

• มีไข้หลังฉีด
• ฝันผิดปกติ
• อาการแพ้ยา (rare, ต้องพบแพทย์ทันที)

จากการศึกษา (HPTN 083, HPTN 084) อาการเหล่านี้ส่วนใหญ่เป็นเพียงชั่วคราว และมักหายไปเองภายในไม่กี่วันหลังฉีด

PrEP แบบฉีดดีกว่า PrEP แบบกินจริงหรือไม่

PrEP ทั้งสองรูปแบบมีจุดประสงค์เดียวกัน คือป้องกันการติดเชื้อ HIV แต่แตกต่างกันในด้านวิธีใช้ ความสะดวก และความเหมาะสมกับผู้ใช้

ตารางเปรียบเทียบ PrEP แบบฉีด vs PrEP แบบกิน

สรุป: ไม่มีวิธีใดที่ “ดีที่สุด” สำหรับทุกคน การเลือกขึ้นกับความสะดวก ความเสี่ยง และคำแนะนำจากแพทย์

ราคา PrEP แบบฉีดในไทย เทียบต่างประเทศ

ค่าใช้จ่ายของ PrEP แบบฉีด (Cabotegravir, Apretude) แตกต่างกันในแต่ละประเทศ ขึ้นอยู่กับโครงสร้างราคายา ระบบสาธารณสุข และนโยบายการเข้าถึงยา

ตารางราคา PrEP แบบฉีด (ข้อมูลอ้างอิงปี 2024–2025)

ข้อสังเกต

• ประเทศพัฒนาแล้วมีราคาสูงมากกว่าไทยหลายเท่า
• ประเทศไทยถือเป็นหนึ่งในประเทศที่เข้าถึง PrEP แบบฉีดได้ในราคาที่ “ต่ำกว่าค่าเฉลี่ย” ของตลาดโลก

ขั้นตอนการเข้ารับยา PrEP แบบฉีดที่คลินิก

การเข้ารับยา PrEP แบบฉีดต้องทำโดยแพทย์หรือบุคลากรทางการแพทย์ในสถานพยาบาลที่มีมาตรฐาน เพื่อความปลอดภัยของผู้ใช้ยา

ขั้นตอนที่ควรทราบ

1. นัดหมายและปรึกษาแพทย์ – ซักประวัติ ตรวจสอบความเหมาะสม และให้ข้อมูลเกี่ยวกับยา
   ตรวจเลือดก่อนรับยา – ตรวจหา HIV, ไวรัสตับอักเสบบี, ไต และตับ ตามแนวทางมาตรฐาน
2. ฉีดยาเข็มแรก – Cabotegravir 600 มก. ฉีดเข้ากล้ามเนื้อสะโพก โดยแพทย์
3. สังเกตอาการหลังฉีด – พักรอดูอาการประมาณ 15–30 นาที
4. รับใบนัดครั้งถัดไป – นัดฉีดซ้ำหลัง 4 สัปดาห์ และต่อไปทุก 2 เดือน
5. ติดตามผลสุขภาพ – ตรวจเลือดและพูดคุยกับแพทย์ตามความเหมาะสม

การเข้ารับบริการเป็นไปตามมาตรฐานความปลอดภัย และควรทำที่คลินิกหรือโรงพยาบาลที่มีแพทย์ดูแลโดยตรง

รีวิวประสบการณ์ผู้ใช้ PrEP แบบฉีด

การใช้ PrEP แบบฉีด (CAB PrEP) มีรายงานและประสบการณ์จากผู้ใช้จริงทั้งในและต่างประเทศ ซึ่งช่วยให้เข้าใจความรู้สึกและความสะดวกของแต่ละบุคคลมากขึ้น

สิ่งที่ผู้ใช้ส่วนใหญ่กล่าวถึง

• ความสะดวก: ไม่ต้องกินยาทุกวัน รู้สึกมั่นใจมากขึ้นว่ามีการป้องกันต่อเนื่อง
• อาการหลังฉีด: หลายคนมีอาการเจ็บหรือบวมเล็กน้อยบริเวณที่ฉีด แต่ส่วนใหญ่หายเองภายใน 1–2 วัน
• ความมั่นใจ: ผู้ใช้จำนวนมากรายงานว่ารู้สึกคลายกังวลเรื่องลืมทานยา และสามารถใช้ชีวิตได้อิสระขึ้น
• ข้อสังเกตเรื่องราคา: บางคนมองว่าราคาค่อนข้างสูงเมื่อเทียบกับ PrEP แบบกิน แต่ยอมรับได้หากแลกกับความสะดวก

ตัวอย่างจากงานวิจัย HPTN 083 และ HPTN 084 ผู้เข้าร่วมส่วนใหญ่พอใจกับ PrEP แบบฉีด และเลือกใช้ต่อเนื่อง แม้มีอาการปวดบริเวณที่ฉีดบ้าง แต่ความสะดวกและประสิทธิภาพเป็นเหตุผลหลักที่ทำให้ตัดสินใจใช้ต่อ

คำถามที่พบบ่อย (FAQ) เกี่ยวกับ PrEP แบบฉีด

PrEP แบบฉีดอยู่ในร่างกายนานแค่ไหน
หลังฉีด ระดับยาจะคงอยู่ในร่างกายได้หลายสัปดาห์ ต้องฉีดซ้ำทุก 2 เดือนเพื่อให้มีผลต่อเนื่อง

PrEP แบบฉีดเจ็บไหม
ส่วนใหญ่มีอาการเจ็บหรือบวมเล็กน้อยบริเวณที่ฉีด แต่หายเองภายในไม่กี่วัน

ถ้าลืมนัดฉีดจะทำอย่างไร
ติดต่อสถานพยาบาลที่เข้ารับบริการเพื่อทำการปรึกษาแพทย์
โดยทั่วไปแล้วหากเลยวันนัดไม่เกิน 7 วันสามารถฉีดต่อเนื่องได้ตามปกติ หากมากกว่า 7 วันในบางเคสอาจจะต้องเริ่มฉีดใหม่อีกครั้ง

ใช้ PrEP แบบฉีดแล้ว ยังต้องใช้ถุงยางหรือไม่
ควรใช้ร่วมด้วย เพราะ PrEP ป้องกันเฉพาะ HIV ไม่ได้ป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่น

คนที่มีโรคประจำตัวสามารถใช้ได้หรือไม่
ใช้ได้ในหลายกรณี แต่ควรปรึกษาแพทย์ โดยเฉพาะผู้มีปัญหาเกี่ยวกับไต ตับ หรือโรคประจำตัวที่ต้องใช้ยาหลายชนิด

บทสรุป

PrEP แบบฉีดเป็นอีกหนึ่งนวัตกรรมที่ช่วยเสริมทางเลือกในการป้องกันการติดเชื้อ HIV เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการความสะดวก ไม่ต้องใช้ยาทุกวัน และต้องการลดความเสี่ยงอย่างต่อเนื่อง แม้จะมีค่าใช้จ่ายสูงกว่ายาแบบกิน แต่หลายคนมองว่าความสะดวกและความมั่นใจที่ได้รับคุ้มค่า

อ้างอิง

• Guidelines on long-acting injectable cabotegravir for HIV prevention. Geneva: WHO; 2022.
• Centers for Disease Control and Prevention (CDC). PrEP for HIV Prevention. Updated 2023.
• HIV Prevention Trials Network (HPTN). HPTN 083 & HPTN 084 Studies: Cabotegravir for PrEP. Updated 2022.
• HPTN 083
• HPTN 084
• UNAIDS. Global HIV & AIDS statistics — 2023 fact sheet.

• Facebook
• Twitter
• Line